Marcin Piasecki
- 14 kwi 2020
- 6 minut(y) czytania

Dotacje na Innowacje- jak to działa?

Zaktualizowano: 21 sty 2022

W perspektywie unijnej 2014-2020 kluczowe znaczenie dla przedsiębiorstw z sektora MŚP planujących rozwój poprzez innowacje mają programy zaprojektowane specjalnie jako źródło wsparcia dla takich przedsiębiorstw, są nimi:

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (POIR)
Program Operacyjny Polska Wschodnia (POPW)
Regionalne Programy Operacyjne (RPO) realizowane oddzielnie w każdym z województw

Pomoc dla przedsiębiorców planujących rozwój poprzez innowacje jest dostępna w zasadzie poprzez dwa instrumenty finansowe:

bezzwrotne dotacje – w formie zaliczek i refundacji wydatków,
zwrotne instrumenty finansowe – w formie kredytów i pożyczek preferencyjnych

DOTACJE NA INNOWACJE | OBSZARY WSPARCIA

Głównym celem wsparcia poprzez dotacje na innowacje jest rozwój działalności innowacyjnej, rozumianej jako opracowanie albo wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, jak również nowej metody marketingowej lub organizacyjnej (z wyjątkami). Wsparcie to jest realizowane poprzez dofinansowanie projektów w następujących obszarach:

Projekty badawczo-rozwojowe (B+R) - projekty zakładające prowadzenie badań przemysłowych oraz prac rozwojowych zmierzających do opracowania nowych technologii/produktów/usług i procesów lub też wprowadzenia znaczących ulepszeń do istniejących technologii/produktów/usług i procesów;
Inwestycje w infrasturkturę badawczo-rozwojową (B+R)- projekty zmierzające do stworzenia lub rozwoju istniejącego zaplecza badawczo-rozwojowego przedsiębiorstwa;
Wdrożenie wyników prac B+R w przedsiębiorstwie - projekty mające na celu wdrożenie do działalności gospodarczej własnych opracowanych lub zakupionych wyników prac B+R które prowadzą do powstania nowych lub znacząco ulepszonych produktów/technologii/usług;
Wdrożenie innowacji w przedsiębiorstwie – projekty mające na celu wdrożenie innowacji produktowych, procesowych, marketingowych i organizacyjnych.

DOTACJE NA INNOWACJE | POMOC PUBLICZNA

Wsparcie dla przedsiębiorstw w postaci pomocy publicznej jest dystrybuowane według zasad określonych zarówno w przepisach unijnych, jak i krajowych m.in. w Rozporządzeniu nr 651/2014 (główne schematy dystrybucji pomocy) oraz w Rozporządzeniu nr 1407/2013 (pomoc de minimis). Zasady te zależą od przeznaczenia pomocy i charakteru odbiorcy oraz miejsca w którym jest udzielana. Należy jednak mieć na uwadze, że w zależności od konkretnego instrumentu wsparcia, szczegółowe zasady mogą się różnić ponieważ są one uregulowane również w aktach prawa krajowego oraz dokumentach programowych. Pomoc publiczna udzielana jest w opisanych poniżej trzech schematach.

1. REGIONALNA POMOC INWESTYCYJNA- skierowana przede wszystkim na przedsięwzięcia inwestycyjne obejmujące np. zakup maszyn, urządzeń, linii produkcyjnej, budowę hal produkcyjnych, itd. Pomoc ta wspiera realizację przedsięwzięć inwestycyjnych rozwijających przedsiębiorstwo poprzez inwestycję początkową lub inwestycję początkową na rzecz nowej działalności gospodarczej. Obejmuje ona inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z:

założeniem nowego zakładu,
zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu,
dywersyfikacją produkcji zakładu poprzez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie,
zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego w istniejącym zakładzie.

Inwestycją początkową może być również nabycie aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty w sytuacji, kiedy nie nastąpił by zakup. Taki zakup aktywów musi być jednak realizowany przez inwestora niezwiązanego ze zbywcą aktywów, ale jednocześnie nie jest możliwe nabycie wyłącznie akcji lub udziałów przedsiębiorstwa.

Maksymalna dopuszczalna intensywność wsparcia w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej jest określona oddzielnie dla każdego województwa zgodnie z tzw. mapą pomocy regionalnej. O intensywności pomocy regionalnej decyduje lokalizacja w której realizowany jest projekt, a nie lokalizacja przedsiębiorstwa. Mapa przedstawia wartości intensywności wsparcia dla dużych firm, dla mikro i małych przedsiębiorstw przysługuje prawo do zwiększenia wskazanych limitów o 20 punktów procentowych, a dla średnich firm o 10 punktów procentowych.

Źródło: Fundusze Europejskie na Innowacje

2. POMOC NA DZIAŁALNOŚĆ B+R – w ramach tej pomocy są dofinansowane projekty badawczo-rozwojowe zmierzające do opracowania nowego/ulepszonego produktu, usługi lub technologii w celu osiągnięcia zakładanych efektów i wskaźników. Projekty B+R charakteryzują się większym ryzykiem niż projekty inwestycyjne i w obecnej perspektywie objęte są priorytetem pomocy publicznej.

Dofinansowaniem objęte są następujące rodzaje prac:

Badania podstawowe – obejmujące zdobycie nowej wiedzy o podstawowych zjawiskach i obserwowanie faktów bez wymogu praktycznego ich zastosowania lub użytkowania – zazwyczaj koszty te nie są ponoszone przez przedsiębiorstwa, a w przypadku kiedy będą częścią projektu, to nie stanowią one wtedy kosztów kwalifikowanych.
Badania przemysłowe – obejmujące zdobycie nowej wiedzy i umiejętności w celu opracowywania oraz wprowadzania znaczących ulepszeń w nowych produktach, procesach i usługach.
Prace rozwojowe – obejmujące nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystanie dostępnej wiedzy, umiejętności i technologii do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych lub ulepszonych produktów, procesów i usług (w tym: prototypy, linie pilotażowe i demonstracyjne).

Należy pamiętać, że w większości przypadków programy wsparcia obejmują badania przemysłowe i prace rozwojowe, a dostępne instrumenty wsparcia nie finansują badań podstawowych.

Dopuszczalna intensywność wsparcia na działalność badawczo-rozwojową jest jednolita dla obszaru całego kraju i zależy od rodzaju prac podlegających dofinansowaniu (tj. badania przemysłowe lub prace rozwojowe) oraz od wielkości przedsiębiorstwa. Przedsiębiorcy realizujący projekty B+R mają możliwość dodatkowego uzyskania premii w wysokości 15 % przy zapewnieniu w ramach projektu skutecznej współpracy między dwoma niepowiązanymi firmami lub między firmą a jednostką naukową albo w przypadku szerokiego rozpowszechniania wyników badań.

Źródło: Fundusze Europejskie na Innowacje

3. POMOC DEMINIMIS - to taka pomoc, która nie zakłóca konkurencji ze względu na jej niewielką wartość. Pomoc ta może być udzielona przedsiębiorcy w różnych formach: inwestycyjnych, na szkolenia, usługi doradcze, również w formie zwolnień podatkowych itp. Pomoc de minimis przyznana jednemu przedsiębiorstwu w danym okresie, nie może przekraczać 200 tys. EUR w okresie 3 lat (dla firm z sektora sektora transportu drogowego maksymalna wartość tej pomocy wynosi 100 tys. EUR z wyjątkami). Szczegółowe warunki pomocy de minimis zawiera Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013- dowiedz się pomocy deminimis.

DOTACJE NA INNOWACJE | KWALIFIKOWALNOŚĆ KOSZTÓW

Koszty jakie ponosi przedsiębiorca w ramach projektu dzielą się na koszty kwalifikowane czyli takie, które w części mogą być dofinansowane ze środków publicznych i koszty niekwalifikowane, czyli takie, które w całości pokrywa przedsiębiorca. W zależności od charakteru projektu (inwestycyjny lub badawczo-rozwojowy) wsparciu finansowemu podlegają różne rodzaje wydatków. Przykładowy, podstawowy zestaw kosztów kwalifikowanych zarówno dla projektów inwestycyjnych jaki i badawczo-rozwojowych zawiera tabela poniżej. Należy jednak pamiętać, że katalog kosztów kwalifikowanych w poszczególnych programach może nawet znacznie odbiegać od poniższego zestawienia.

Źródło: Fundusze Europejskie na Innowacje

Wkład własny przedsiębiorcy może być sfinansowany z poniższych źródeł:

Własnych środków pieniężnych
Depozytów bankowych,
Kredytów i pożyczek- nie mogą pochodzić ze źródeł preferencyjnych, współfinansowanych ze środków publicznych
Pożyczek z grupy kapitałowej,
Przyszłych zysków,

DOTACJE NA INNOWACJE | INTELIGENTNE SPECJALIZACJE

Założeniem polityki rozwoju kraju w perspektywie 2014-2020 jest odchodzenie od wspierania wszystkich sektorów/branż i skupienie się na wspieraniu sektorów strategicznych, mogących stać się motorami polskiej gospodarki. Dzięki temu gospodarka powinna być bardziej innowacyjna oraz powinna lepiej wykorzystywać swoje mocne strony.

Inteligentne specjalizacje to zbiorcza nazwa określonych branż, które są preferowane przy przyznawaniu środków unijnych. Branże te są preferowane, ponieważ przedsiębiorcy i naukowcy zaangażowani w ‘proces przedsiębiorczego odkrywania’ koordynowany przez rząd i samorządy uznały, że to właśnie w tych obszarach polska gospodarka może się specjalizować i być najbardziej konkurencyjna. Specjalizacje te dotyczą najczęściej obszarów badawczych i innowacyjnych, dlatego nazywane są inteligentnymi specjalizacjami. Istnieje lista krajowa inteligentnych specjalizacji oraz listy regionalne inteligentnych specjalizacji opracowane przez samorządy poszczególnych województw. Inteligentne specjalizacje nie są zamkniętą listą i podlegają stałej aktualizacji i dostosowaniu do nowych trendów w polskiej i światowej gospodarce. Dowiedz się więcej o Krajowych Inteligentnych Specjalizacjach.

DOTACJE NA INNOWACJE | STATUS MŚP

Przystępując do każdego z projektów dofinansowanych z funduszy unijnych należy określić tzw. status MŚP, czyli zweryfikować, czy firma jest mikro-, małym, czy średnim przedsiębiorstwem. Zasady i metodologia określania statusu MŚP zostały zdefiniowana na potrzeby perspektywy finansowej 2014-2020 w oparciu o kryteria, jakim jest średnioroczne zatrudnienie, roczny obrót i suma bilansowa. Należy pamiętać, wpływ na status przedsiębiorstwa mają zależności pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo i osobowo. Podstawowe kryteria do określenia statusu MŚP przedstawia poniższe zestawienie.

Źródło: Fundusze Europejskie na Innowacje

DOTACJE NA INNOWACJE | PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI

Na koniec podajemy praktyczne wskazówki dla przedsiębiorców planujących inwestycje w oparciu o dotacje na innowacje:

Dotacje na innowacje udzielane są jedynie na nowe, nierozpoczęte jeszcze projekty.
Nabory wniosków, czyli tzw. konkursy organizowane są w określonym czasie w którym należy złożyć wniosek projektowy wraz ze wszystkimi załącznikami formalnymi i finansowymi.
Projekty muszą wpisywać się w cele danego działania w ramach którego jest realizowany nabór. Dlatego na przykład nie należy składać wniosku dotyczącego prac badawczo- rozwojowych w ramach naboru/konkursu inwestycyjnego wspierającego wdrożenie innowacji w przedsiębiorstwie.
Przy określaniu skali projektu należy wziąć pod uwagę w pierwszej kolejności potencjał finansowy firmy, mając na uwadze, że przedsiębiorca musi posiadać zasoby finansowe do pokrycia wkładu własnego.
Wsparcie udzielane jest na opłacalne przedsięwzięcia, które poprawią konkurencyjność firmy w ramach danej branży lub rynku. W związku z tym jednym z głównych kryteriów jest potencjał komercjalizacyjny opracowywanych rozwiązań związany z opłacalnością całego przedsięwzięcia.
Dotacja przyznana przez instytucję finansującą jest maksymalną wartością wsparcia, które otrzyma przedsiębiorca. Wypłacane dofinansowanie będzie oparte o faktycznie poniesione wydatki do wartości kwoty zadeklarowanej we wniosku lub na ustalonej kwocie w przypadku rozliczania wydatków metodą ryczałtową.
Bardzo ważne jest tworzenie wniosku o dofinansowanie na podstawie realistycznych założeń, ponieważ w trakcie realizacji nie ma wielu możliwości wprowadzania zmian do projektu, a zmiany takie wymagają informowania i uzyskania zgody instytucji finansującej projekt.
Należy zadbać o prawidłową archiwizację wszystkich dokumentów związanych z przebiegiem realizacji projektu, ponieważ dokumentacja związana z realizacją projektu będzie podlegała kontroli zarówno w trakcie realizacji przedsięwzięcia, jak i w okresie trwałości po zakończeniu projektu.
Ponieważ rozliczanie projektu wiąże się z licznymi obowiązkami administracyjnymi i sprawozdawczymi, warto wyznaczyć pracownika odpowiedzialnego za tę część realizacji projektu i uwzględnić w jego czasie pracy konieczność realizacji zadań związanych z rozliczeniem dotacji.
Pojawiające się w trakcie realizacji projektu wątpliwości należy na bieżąco i szczegółowo konsultować z instytucją finansującą, ponieważ niewłaściwe rozliczenie dotacji może doprowadzić do utraty części lub całości dofinansowania lub obowiązku zwrotu otrzymanego dofinansowania wraz z odsetkami.